W jednym ze sposobów ujmowania syndromów cech osobowości, który znajduje się pod wpływem psychoanalitycznej teorii dynamiki osobowości, wyróżnia się style poznawcze (Klein, 1958), W podejściu tym przeciągnięto linię podziału między tymi, którzy odnoszą się do otoczenia w sposób raczej sztywny i ograniczony, a tymi, którzy są bardziej elastyczni w swym postrzeganiu otoczenia – osoba bardziej ograniczona widzi, można powiedzieć, tylko jedną rzecz na raz, podczas gdy ktoś bardziej elastyczny analizuje całe otoczenie (Klein, 1954). Podobnie niektórzy ludzie mogą uwydatniać i wyolbrzymiają różnice, które spostrzegają w otoczeniu i dlatego określa się ich jako skłonnych do przesady, podczas gdy inni pomniejszają i zacierają spostrzegane różnice (Gardner, 1959). Te indywidualne style są w zasadzie dynamicznymi syndromami, a nie w pełni rozwiniętymi typami osobowości, ponieważ nie charakteryzują wszystkich aspektów osobowości. Trzeba tu poczynić trzy następujące uwagi:
– 1. Pojęcie syndromu cech osobowości nie traci użyteczności, jeśli syndrom wyjaśnia tylko niektóre przejawy osobowości, pozostawiając inne niewyjaśnione. Wszystko, co ułatwia zrozumienie czyjejś osobowości, może być przydatne, nawet jeśli nie prowadzi do wyczerpującego jej poznania.
– 2. W pełni rozwinięta idea syndromu cech osobowości znalazłaby dla każdego osobnika jakieś miejsce. Obecnie idea ta jest przydatna głównie dla niewielu ludzi, których można scharakteryzować za pośrednictwem symptomów ich zaburzeń (jak w przypadku profilów otrzymanych na podstawie Wielowymiarowego Inwentarza Osobowości) oraz dla niewielu takich, którzy pasują do tego rodzaju syndromów cech osobowości, jak osobowość komptilsywna lub autorytarna. Pozostaje do ustalenia jak dalece takie syndromy, jak np. style poznawcze, będą się stosować do ogółu populacji. Chociaż więc syndrom stanowi przypuszczalnie dobry sposób opisywania osobowości, nie istnieje obecnie żaden rodzaj analizy „syndromowej”, którą by można zastosować do każdego.
– 3. Nieco ograniczony opis osobowości związany z danym syndromem (w przeciwieństwie do typu) zgodny jest z obserwacją, że osobowość nie jest w rzeczywistości całkiem skonsolidowana. U niektórych ludzi struktura osobowości może odznaczać się większą jednolitością i spoistością niż u innych, lecz większość ludzi może przybierać różne role i zachowywać się w nich w bardzo odmienny sposób. Poszukiwanie jakiejś porządkującej struktury w indywidualnej osobowości nie powinno powodować tego, żebyśmy nie dostrzegali pewnych przejawów osobowości, które są fragmentaryczne i całkiem niezależne od jakiegoś głównego nurtu. Nieliczne przypadki rozszczepionej osobowości stanowią obrazowy przykład możliwości istnienia odrębnych struktur w ramach jednej osobowości. Obecnie przejdziemy do jednego z takich przypadków.
Leave a reply