Category Porady

Jednostka zdrowa psychicznie jest również jednostką produktywną, tj. odznacza się pewną spontanicznością w pracy i stosunkach społecznych. Spontaniczność tę uważamy za twórczą, za sprzyjającą pełnemu wyzyskaniu zdolności i możliwości jednostki (Fromm, 1947, s. 84). Po stawa produktywna stanowi pewną cechę ustosunkowania się do rzeczy i ludzi. Być dobrym przyjacielem, dobrym współlokatorem, dobrą gospodynią – to być kimś produktywnym w tych dziedzinach. Aby być jednostką twórczą, nie trzeba koniecznie być specjalnie utalentowanym: osoba utalentowana może w rzeczywistości nie być twórcza. Mamy na myśli dobrze wyszkolonych muzyków i artystów, którzy są zręcznymi wykonawcami czy rzemieślnikami, lecz którym brak iskry oryginalności czy produktywności. Osoba zdrowa psychicznie potrafi wyzyskać swoje zdolności czy to duże, czy też niewielkie w produktywnej działalności. Może przy tym nie wzbudzać podziwu, lecz potrafi być kompetentna.

Psychologowie kliniczni ściśle współpracują z psychiatrami, pracownikami socjalnymi, pielęgniarkami psychiatrycznymi i innymi, zwłaszcza w klinikach poradnictwa dziecięcego, w różnego rodzaju placówkach zdrowia psychicznego oraz w szpitalach dla umysłowo chorych. W kilku rozdziałach widzieliśmy już, jaki związek ma psychologia z tą problematyką.

Kodowanie reakcji pozwala badać zmiany zachodzące w czasie terapii. W trakcie krótkiej psychoterapii pewnej pacjentki, pani B., którą leczono zgodnie z zasadami psychoanalizy, omawianie jej konfliktów z matką i dziećmi ustępowało stopniowo miejsca dyskusjom nad konfliktami z mężem (Murray, Auld i White, 1954). Por. zmiany zachodzące w terapii „skoncentrowanej na pacjencie”, przedstawione na ryc. 19-3, s. 789. W miarę postępu terapii pacjent zaczyna mówić o sprawach intymnych, które początkowo wprawiały go w zakłopotanie, z coraz mniejszymi oznakami emocji, co wykazuje RSG. (Dane z badań Dittesa, 1957).

Kogan i Tagiuri (1958) przeprowadzili badania mające na celu sprawdzenie teorii Heidera. Zaczęli oni od tego, że polecili pewnej liczbie marynarzy najpierw wskazać po trzech członków załogi, których wybraliby za towarzyszy, wychodząc na przepustkę, a następnie odgadnąć, jakich trzech towarzyszy wybrałby sobie każdy z tej trójki. Niektórych poproszono również, aby wskazali trzech, z którymi najmniej chętnie poszliby 'na przepustkę. Na podstawie wzajemnych sympatii i antypatii można zestawić osiem zasadniczych trójstronnych sytuacji, obejmujących postrzegającego i d w i e inne osoby (ryc. 20-1). Cztery spośród tych sytuacji są zrównoważone (trzy stosunki pozytywne albo jeden pozytywny, a dwa negatywne), cztery zaś – niezrównoważone (trzy stosunki negatywne albo jeden negatywny, a dwa pozytywne). Kogan i Tagiuri przewidywali, że ich badani będą postrzegać zrównoważone stosunki częściej niż niezrównoważone, i to częściej, niż dają do tego podstawę realne fakty. Jeśli więc badany lubi dwie .osoby, powinien spodziewać się, że będą się one wzajemnie lubić: jeśli lubi jedną, a nie lubi drugiej, powinien oczekiwać, że nie będą się one lubić. Rezultaty były zgodne z przewidywaniami. Autorzy zaobserwowali również, że brak równowagi poznawczej jest w rzeczywistości raczej rzadką cechą jednostek (jak i grup).

Skargi pacjentów na odczuwane napięcie niewiele niewiele liczne były zaliczane przeważnie do badań nad techniką z tego względu, że określano w nich to, co pacjent czyni, lub starano się poznać, co się dzieje, gdy terapeuta reaguje w pewien określony sposób.

Ponieważ postawy są tak splecione z emocjonalnymi i silnie motywowanymi doświadczeniami, stają się one trwałymi cechami osobowości. Z drugiej strony, postawy jako komponenty osobowości nie mogą być oddzielane od tych przedmiotów czy wydarzeń w społecznym kontekście, do których się odnoszą. Tak więc, osoba „konformistyczna” nie musi być społecznie konserwatywna: jeśli zdarzyło się, że jest ona członkiem lewicowej grupy, jej konformistyczne tendencje mogą skłaniać ją do zgodnej współpracy z tą grupą. Wszechstronne badania przeprowadzone przez Smitha, Brunera i White’a (1956) nad 10 mężczyznami wykazały dużą zależność pomiędzy indywidualnymi kolejami ich życia a ich postawami wobec Związku Radzieckiego, lecz zależność ta nie była bynajmniej zupełna. Widać jednakże jasno, że ich postawy wobec Związku Radzieckiego tylko częściowo były podyktowane przez fakty, takie jakimi je widzieli: w postawach tych przejawiały się również pewne indywidualne aspekty ich osobowości. Na przykład ci, którzy byli skłonni winić raczej innych niż siebie, gdy wiodło im się źle w ich osobistym życiu, byli również bardziej skłonni obarczać ZSRR odpowiedzialnością za pogorszenie się stosunków pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Związkiem Radzieckim.

Lżejsze formy zaburzeń psychicznych na tyle kłopotliwe, że wymagają pomocy specjalisty, a czasem leczenia szpitalnego, określamy nazwą psychonerwic. Zaburzenia te są często jedynie bardziej skrajnymi formami normalnych mechanizmów obronnych i leżą gdzieś pomiędzy normalnym zdrowiem psychicznym a poważnymi zaburzeniami psychotycznymi. W psychonerwicach ludzie starają się uporać ze swymi konfliktami i niepokojami, lecz cierpią, ponieważ środki obronne, których używają, są nieadekwatne.

W jednym ze sposobów ujmowania syndromów cech osobowości, który znajduje się pod wpływem psychoanalitycznej teorii dynamiki osobowości, wyróżnia się style poznawcze (Klein, 1958), W podejściu tym przeciągnięto linię podziału między tymi, którzy odnoszą się do otoczenia w sposób raczej sztywny i ograniczony, a tymi, którzy są bardziej elastyczni w swym postrzeganiu otoczenia – osoba bardziej ograniczona widzi, można powiedzieć, tylko jedną rzecz na raz, podczas gdy ktoś bardziej elastyczny analizuje całe otoczenie (Klein, 1954). Podobnie niektórzy ludzie mogą uwydatniać i wyolbrzymiają różnice, które spostrzegają w otoczeniu i dlatego określa się ich jako skłonnych do przesady, podczas gdy inni pomniejszają i zacierają spostrzegane różnice (Gardner, 1959). Te indywidualne style są w zasadzie dynamicznymi syndromami, a nie w pełni rozwiniętymi typami osobowości, ponieważ nie charakteryzują wszystkich aspektów osobowości. Trzeba tu poczynić trzy następujące uwagi:

Psychoterapia jest to leczenie zaburzeń osobowości środkami psychologicznymi. Jedna z wielu metod, metoda readaptacji społecznej wychodząc od społecznej natury jednostki stara się poprawić jej zdrowie psychiczne przez zmianę środowiska lub przez wyuczenie umiejętności społecznych, które ułatwią jej zdobycie uznania innych. Inne metody psychoterapii obejmują poradnictwo tradycyjne, „poradnictwo skoncentrowane na pacjenci e”, terapię grupową oraz terapię dziecięcą, często w formie terapii zabawowej.

Wiek dojrzały Zintegrowana osobowość a rozpacz „Ludzkość”: „Uhscy’» terminów są biegunowymi przeciwieństwami (np, zaufanie a nieufność), a niektóre wybrano z całkowicie odmiennych dziedzin (autonomia a wstyd, zwątpienie). Taki schemat nie może stać się częścią naukowej teorii, dopóki nie jest lepiej uporządkowany, niezależnie od tego jak mocno może oh przemawiać do intuicji.

We wszystkich mechanizmach obronnych występuje oszukiwanie siebie samego (se!/-deception). które może przybierać dwie główne formy – odrzucania (denial) i ukrywania (disguise).