Category Porady

Ponieważ odpowiedzi zależą od tego, w jakim kontekście zadaje się pytanie, i ponieważ zależą tak bardzo od formy pytania i słów w nim użytych, nigdy nie można interpretować jednoznacznie wyniku procentowego urziętego z osobna, jednakże wyniki kolejnych ankiet, powtarzających to samo pytanie, wskazują na istnienie pewnych tendencji i częsta dają dużo interesujących informacji.

Teorie rozwojowe opierają się z pewnością na zdrowych podstawach, skoro uznają, ze człowiek może się uczyć i uczy się oraz że wzrasta on w jakiejś kulturze, w której musi uczestniczyć zgodnie z prawami i zwyczajami tej kultury. Stąd też każda dojrzała osobowość jest produktem swego rozwoju. Pogląd ten nie przesądza jednakże zagadnienia, którą z teorii rozwojowych wybrać jako najbardziej przekonywającą. Oto niektóre spośród nierozwiązanych dotychczas w związku z tymi teoriami spraw.

Eksperymenty Maiera i jego współpracowników dały początek pewnej kontrowersji. Są tacy (np. Wi!coxon, 1952), którzy uważają, że zwykle zasady działania nagród i kar w uczeniu się tłumaczą zachowanie szczurów Maiera bez odwoływania się ,do jakiejś nowej zasady powstawania stereotypii. Uczniowie Maiera starali się jednakże odeprzeó ten argument, twierdząc, że pojawia się coś nowego, gdy kara działa frustrująco (np. Ellen, 1956: również Maier, 1956).

Dwa główne niebezpieczeństwa zagrażające zdrowiu psychicznemu są następujące: (1) zbyt silny konflikt połączony z uczuciami bezradności, napięcia i lęku oraz (2) izolacja od towarzyszy połączona z uczuciami osamotnienia i odrzucenia. Psychoterapeuta stara się, z jednej strony, pomóc pacjentowi przejść przez martwy punkt w jego konfliktach, a także, z drugiej strony, pomóc mu w ukształtowaniu bardziej zadowalających stosunków z innymi ludźmi. Gdy w ten sposób sformułujemy cele terapii, będziemy mogli przewidzieć, że terapia grupowa, w której konflikty rozwiązuje się w obecności innych ludzi i w której członkowie grupy zyskują wzajemny szacunek, oparcie i przyjaźń dzięki wspólnej pracy nad swymi problemami, będzie posiadała pewne zalety.

Jak dotąd, współpraca między psychologią a prawem rozwinęła się jedynie w kilku dziedzinach spośród wielu możliwych. Uczelnie prawnicze, w przeciwieństwie do medycznych, nie wprowadziły zwyczaju dokooptowywania psychologów do swych katedr, dlatego też jest to dziedzina współpracy, której rozwoju można się jeszcze spodziewać w przyszłości.

Zaburzenia psychotyczne są poważniejsze niż zaburzenia psychonerwicowe. Osobowość człowieka cierpiącego na psychozę jest zdezorganizowana, a jego normalne społeczne funkcjonowanie bardzo zakłócone. Specjaliści nie są zgodni co do różnic pomiędzy psychonerwicami a psychozami. Niektórzy sądzą, że różnice te są tak wielkie, że są to dwie całkiem odrębne jednostki chorobowe, różniące się raczej rodzajem niż stopniem, podobnie jak płatowe zapalenie płuc wywoływane przez pneumokoki różni się od zwykłego zapalenia wywoływanego przez wirusy, mimo niektórych podobnych objawów. Inni, których poglądy zdają się zyskiwać na popularności, sądzą, że istnieje' pewna ciągłość od normalności poprzez psychonerwice do psychoz, a różnice są w głównej mierze sprawą rozmiaru symptomów.

Jak wielki nacisk wywiera grupla na swych członków, aby podporządkowali się oni poglądom większości? Wszyscy znamjł sens przysłowia „Skoro wszedłeś między wrony, musisz krakać jak i one”. Dostosowanie się do innych' jest nie tylko dobrym sposobem radzenia sobie w życiu, lecz również sposobem bycia odpowiadającym większości ludzi. Pozostaje do rozstrzygnięcia pytanie, czy nacisk grupy działa w sposób wykraczający poza tę zwykłą skłonność do podporządkowania się i wpływa na sądy jednostki.

Badanie opinii publicznej poza przewidywaniem wyników wyborów znalazło wiele zastosowań w przemyśle i administracji. Jednym z problemów związanych z tymi’badaniami jest kwestia, czy stosować pytania z gotowymi odpowiedziami do wyboru, czy też pytania z odpowiedziami swobodnymi. Pytania, na które daje się swobodną odpowiedź, mają tę przewagę, że ujawniają nam, jak odpowiadający interpretuje pytania i co rozumie przez swą odpowiedź, lecz przeprowadzanie wywiadu jest wówczas trudniejsze.

Drugi kierunek rozwoju badań za pomocą testów różnicujących dąży do skonstruowania zestawu testów nadających się dla szeregu zawodów, z normami 'dla poszczególnych zawodów. Płyną stąd wyraźne korzyści dla poradnictwa zawodowego. Kandydata, który nie był pewny swych zdolności, wystarczyłoby zbadać tylko jednym zestawem testów, co już pozwoliłoby stwierdzić, jak dalece jego zdolności pasują do kilku zawodów, którymi się interesuje.

Aby pokazać, w jaki sposób wpływ rodziców może stać się przeszkodą przy wyborze zawodu, zastanówmy się nad problemami, przed którymi stanęli trzej jedynacy. Przypadek 1. ,,Chcę, aby mój syn poszedł w moje ślad y”. Ojciec Rajmunda otworzył hurtownię towarów kolonialnych, z której był prawdziwie dumny. Znak firmowy jego produktów stał się znakiem wysokiej jakości towaru. Było rzeczą naturalną, że ojciec pragnął, aby Rajmund poprowadził przedsiębiorstwo rodzinne. Lecz ojciec był tak dumny z tego, że zaczął od niczego i sam stworzył całe przedsiębiorstwo, iż syn również mocno zapragnął stworzyć coś samodzielnie. Ojciec nie potrafił zrozumieć, że dla Rajmunda „pójść w ślady ojca” oznaczało: że nie może go zadowolić przejęcie dobrze prosperującego przedsiębiorstwa stworzonego przez jego ojca.

Kariera prawnicza nie była własnym celem Pawia i dlatego nie udało mu się go osiągnąć. Plan ten z jego punktu widzenia był sztuczny, jego własny cel byl realistyczny i osiągnięcie go dawało mu zadowolenie