Apatia i fantazjowanie

Jedna z cech ludzkiego zachowania sprawiająca wiele kłopotów polega na tym, że sytuacje, które są do siebie podobne, wywołują u różnych jednostek diametralnie odmienne zachowanie. Chociaż zwykłą reakcją na frustrację jest aktywna agresja, zdarza się również inna reakcja, stanowiąca jej przeciwieństwo – apatia, obojętność, wycofanie się. bezczynność, niedbaiość Badania nad dziećmi z piątej i szóstej klasy wykazały, że dzieci z zaburzeniami mniej zdecydowanie przechodziły do bezpośredniej agresji po frustracji niz dzieci bardziej „normalne”, tj. takie, które wykazywały najmniej symptomów neurotycznych (Zander, 1944).

Gdy opór jest bezcelowy, sfrustrowana osoba może stać się ponura i obojętna, zamiast gniewna i wyzywająca Apatia często jest oznaką, że agresywne tendencje są zahamowane, trzymane na wodzy, mogą się one jednak wyrażać pośrednio

Gdy rozwiązanie problemów zaczyna przerastać nasze możliwości, szukamy czasami „rozwiązania” w ucieczce w świat marzeń, rozwiązania raczej w fantazji niż na gruncie realnym Rozwiązaniem tym posłużyło się dziecko, które w eksperymencie nad frustracją leżało na podłodze, recytując dziecinne wierszyki, oraz inne dzieci w tym eksperymencie, które „przekraczały” zaporę, rozmawiając o ciekawych zabawkach po drugiej stronie. Jedna mała dziewczynka „łowiła ryby’ poprzez siatkę, wyobrażając sobie, że podłoga po drugiej stronie siatki jest basenem, który w rzeczywistości znajdował się poza jej zasięgiem

Przypomnijmy sobie, że jedna z metod badania motywu osiągnięć odwołuje się do fantazji (s. 222) To sugeruje, ze często nie osiąga się pożądanego poziomu dokonań, który pojawia się w wyobraźni jako wyimaginowany sukces

Nierealistyczne rozwiązania występują me tylko u dzieci. Wycięte z pism fotografie dziewcząt wiszące na ścianach w koszarach żołnierskich, symbolizują przeżycia imaginacyjne. które mają miejsce wówczas gdy normalne kontakty z kobietami są niemożliwe Eksperymenty wykazały również, że mężczyźni na głodowej diecie tracą zainteresowanie kobietami i wieszają na ścianach swych pokoi wycięte z ilustrowanych czasopism fotografie przyrządzonych potraw (Guetzkow i Bowman, 1946)