Co jest przyczyną różnic w zachowaniu tych dwóch grup dzieci? Czy druga grupa cierpi na jakieś zaburzenia emocjonalne? Czy niektóre z tych dzieci były źle traktowane w domu? W rzeczywistości dzieci z drugiej grupy są takie, same, jak dzieci w pierwszej grupie: są one po prostu w późniejszej fazie eksperymentu. Wykazują one symptomy frustracji, którą wytworzono rozmyślnie w następujący sposób.
Po radosnej zabawie niekompletnymi zabawkami, opisanej poprzednio, dzieciom dostarczono dodatkowych doświadczeń. Usunięto nieprzezroczyste przepierzenie, dzięki czemu mogły one zobaczyć, że znajdują się w większym pomieszczeniu, w którym są nie tylko niekompletne zabawki, lecz i inne zabawki, o wiele bardziej skomplikowane i atrakcyjne. W tej drugiej części pomieszczenia był stolik do krzesełka, tarcza i dzwonek do telefonu, zbiornik prawdziwej wody, po której mogłaby pływać łódka. W późniejszym stadium eksperymentu, kiedy to dzieci, wyglądały tak nieszczęśliwe, pomiędzy nimi a ich „rajem” została umieszczona przegroda z drucianej siatki. Odmówiono im „całych” zabawek i mogły korzystać tylko ze „zdekompletowanych”. Dzieci zostały sfrustrowane {Barker, Dembo i Lewin, 1941).
Dlaczego ta sama sytuacja była zadowalająca za pierwszym razem, a frustrująca za drugim? Łatwo znaleźć odpowiedź na to pytanie. Za pierwszym razem, gdy dzieci bawiły się radośnie dostępnymi zabawkami, ich ukierunkowane na cel zachowanie osiągało ten cel: za drugim razem wiedziały one o istnieniu bardziej atrakcyjnych i dających więcej zadowolenia zabawek, wobec czego postawiły sobie nowy cel. Pierwszego dnia ich cel był osiągalny, drugiego dnia – nie. Teraz zabawa niekompletnymi zabawkami oznacza brak bogatszych doznań i dlatego jest frustrująca.
Eksperyment ten ilustruje szereg bezpośrednich konsekwencji frustracji. Przy omawianiu niektórych z nich będziemy się powoływać na inne szczegóły tego eksperymentu oraz czerpać dodatkowe przykłady z podobnych eksperymentów, a także z frustrujących doświadczeń z codziennego życia.
Leave a reply