Destruktywność

Ściśle związane ze wzrostem napięcia i niespokojnymi ruchami są stany wściekłości, które prowadzą do niszczenia i wrogich napaści. W opisywanym eksperymencie kopanie, bicie, łamanie i niszczenie występowały znacznie częściej po irustracji. W początkowej sytuacji swobodnej zabawy bicie i kopanie spostrzeżono tylko u pięciorga dzieci, natomiast w sytuacji frustracyjnej – u osiemnastu.

Agresja bezpośrednia. Frustracja często wywołuje agresję przeciwko tej osobie lub rzeczy, która jest źródłem frustracji. W przytoczonym eksperymencie bezpośredni atak na przegrodę nie był niczym niezwykłym. W zwykłych sytuacjach zabawowych, gdy jedno małe dziecko zabiera zabawkę drugiemu, to drugie przypuszczalnie zaatakuje pierwsze, starając się odzyskać utraconą zabawkę. Ofiara lekceważenia zwykle oddaje wet za wet – chociaż u wielu dorosłych agresja może być raczej słowna niż fizyczna. Gniew, powstający z chwilą napotkania przeszkody, wyraża się na ogół w jakiejś formie bezpośredniego ataku. Ponieważ w omawianym eksperymencie przyczyną zahamowania była przeszkoda, czyli zapora, dzieci najpierw próbowały rozwiązać ten problem, usiłując przejść przez zaporę lub ją usunąć. Agresja tego rodzaju nie musi być wroga, może być wyuczonym sposobem rozwiązywania problemu. Kiedy przeszkodę stanowi inna osoba, pierwszą tendencją jest zaatakowanie jej, gdyż traktuje się ją jak zaporę. Frustracja może wyładować się poprzez agresję nie tylko w tej formie.

Agresja przemieszczona. Często sfrustrowana jednostka nie może w zadowalający sposób wyrazić swej agresji przeciw źródłu frustracji. Czasami źródło to jest niejasne i nieuchwytne. Wówczas nie wiemy, co atakować, a jednak odczuwamy gniew i szukamy czegoś do zaatakowania, Kiedy indziej osoba będąca przyczyną frustracji jest tak potężna, że atakowanie jej byłoby niebezpieczne. Kiedy okoliczności uniemożliwiają bezpośredni atak, występuje wówczas tak zwana „agresja przemieszczona”. Agresja przemieszczona jest tc agresywna akcja przeciw niewinnej osobie lub rzeczy, zamiast przeciw rzeczywistej czy nieuchwytnej przyczynie frustracji. > Ktoś zwymyślany przez swego szefa może przyjść do domu i wyładować swą utajoną urazę na swej żonie i dzieciach. Wyrzuty, które Robert czyni swojemu spokojnemu współmieszkańcowi z pierwszego roku studiów, mogą mieć związek ze złym stopniem Roberta z ostatniego kolokwium. Dziecko, któro nie radzi sobie dobrze ze swymi towarzyszami zabaw, może wrócić do domu i ciągnąć kota za ogon.