Wszelki stosunek w procesie terapeutycznym jest stosunkiem społecznym, ponieważ wymaga powiązań między pacjentem a doradcą. W leczeniu psychoanalitycznym postawy pacjenta wobec analityka od- grywają ważną rolę, decydującą o postępach kuracji. Wcześniej czy później w trakcie analizy u pacjenta rozwiną się silne reakcje emocjonalne wobec psychoanalityka. Na jednym posiedzeniu pacjent może odczuwać wielki podziw dla niego, a z kolei gardzić nim na następnym. Ta skłonność pacjenta, by czynić terapeutę przedmiotem swych emocjonalnych reakcji, znana jest jako zjawisko przeniesienia {transfe- rencji) i chociaż jest ono kwestią sporną, stanowi jedną z podwalin terapii psychoanalitycznej. Według tej teorii, pacjent przypisuje terapeucie postawy podobne do postaw rodziców pacjenta, jego braci lub sióstr, chociaż w rzeczywistości terapeuta może być zupełnie niepodobny do tych, których zastępuje.
A oto jeden przykład: młoda kobieta, leczona przez psychoanality- ka-kobietę, pewnego dnia, wchodząc do jej gabinetu, zauważyła: „Cieszę się, że nie włożyła pani tego koronkowego kołnierzyka, który nosiła pani na kilku ostatnich spotkaniach ze mną. Nie lubię, gdy pani ma go na sobie”. W ciągu godziny analityczka potrafiła wykazać, że w rzeczywistości nie nosiła żadnych koronkowych kołnierzyków. W trakcie' poprzednich posiedzeń pacjentka wyznaczyła analityczce rolę swej matki i błędnie wyobrażała sobie, że ubiera się ona tak, jak ubierała się jej matka w tym czasie, gdy pacjentka jako dziecko miała przeżycia wywołujące zaburzenia emocjonalne: przeżycia te omawiano właśnie na posiedzeniach analitycznych. Pacjentka, chociaż nie bez zdziwienia, zgodziła się z tą interpretacją i w ten sposób zrozumiała istotę przeniesienia.
Przeniesienie nie zawsze pociąga za sobą błędne spostrzeżenia. Często pacjent wyraża po prostu w stosunku do psychoanalityka uczucia, które żywił wobec znaczących postaci we wcześniejszym okresie swego życia. Na podstawie tych przejawów uczuć analityk może wyjaśnić charakter impulsów, które zostały nań przeniesione. Na przykład pacjent, który zawsze podziwiał starszego brata, odkrywa w postawie analityka coś, co przypomina mu brata. Gniewna napaść na analityka może doprowadzić do odkrycia wrogich uczuć w stosunku do brata, do których pacjent nigdy przedtem się nie przyznawał. Analityk, studiując uczucia pacjenta wobec siebie, pomaga pacjentowi lepiej zrozumieć jego postępowanie w stosunku do innych osób.
Leave a reply