Nie ma sprawy bardziej palącej niż zrozumienie życia społecznego i instytucji stworzonych przez człowieka ze względu na możliwość bardziej racjonalnego rozwiązywania problemów ludzkiej cywilizacji. Wojna jako narzędzie polityki jest uznawana przez wszystkich za głupi i niebezpieczny dla gatunku ludzkiego sposób rozstrzygania konfliktów. W wyścigu zbrojeń nie można liczyć na utrzymanie równowagi sił i dlatego musi on w końcu doprowadzić do niszczycielskiego starcia, jeśli nie zwycięży jakaś inna polityka. Są to suche fakty związane ze społecznym zachowaniem człowieka, w obliczu których czujemy się bezradni. Nie jesteśmy jeszcze wszakże zdolni do zaakceptowania naukowych metod w kierowaniu sprawami ludzkimi. Jest paradoksem, że najwyższe osiągnięcia nauki są wyzyskiwane przy wytwarzaniu broni, lecz twórcy tych broni nie wiedzą, jak kontrolować ich użycie czy nawet ich redukcję.
Szeroko pojęta psychologia społeczna musi zajmować się zachowaniem grup na wszelkich poziomach łącznie z poziomem międzynarodowym. Nie oznacza to jednak, że może udzielić odpowiedzi na problemy powstające w stosunkach międzynarodowych. W jakim punkcie znajduje się ona obecnie?
Systematyczne badania psychologii społecznej, jak dotychczas, zajmowały się jednostką i małymi grupami, aby wykryć formy społecznego postrzegania i społecznych interakcji, które leżą u podstaw większych instytucji społecznych. Nawet poważne decyzje społeczne (np. wypowiedzenie wojny przez radę ministrów) można rozpatrywać jako „grę”, w której uczestnikom dostarcza się odpowiednich informacji, a następnie poleca im się dojść do jakiejś decyzji. Decyzje podejmowane przez przywódców są, mimo wszystko, decyzjami indywidualnymi istot ludzkich.
W jakiej mierze instytucje społeczne działają podobnie do organizmu, stanowi stare pytanie, na które nie ma całkowicie jasnej odpowiedzi. Istnieją pewne rodzaje „moralności instytucjonalnej”, które wydają się różne od moralności indywidualnej. Tak więc narody, gdy są „znieważone”, biorą odwet z taką gwałtownością, która nie cechowałaby zapewne reakcji jednostkowych. Narody dwóch krajów mogą deklarować wzajemną sympatię, a jednak walczyć ze sobą o sprawy narodowe, które w znacznej mierze mają charakter obrzędowy.
Zadaniem psychologii społecznej przyszłości jest zrozumieć to, co racjonalne i nieracjonalne w zachowaniu społecznym człowieka i w stworzonych przez niego instytucjach. Gdyby to zrozumienie można było wykorzystać w taki sposób, aby uczynić stosunki między ludźmi bardziej ludzkimi, stałoby się ono największym darem nauki dla ludzkości.
Leave a reply