Bodziec fizyczny. Gdy występuje zniekształcenie percepcyj- ne, nie oznacza to, że człowiek prie zwraca uwagi na bodziec fizyczny: chodzi raczej o to, że nie tylko aktualny bodziec determinuje reakcję, reakcja ta bowiem jest modyfikowana przez przeszłe doświadczenia i istniejące oczekiwania. Dokładne badania nad ocenianiem ludzi na podstawie fotografii wykazują, że jakkolwiek oceny te oparte są na cechach, pokazywanej twarzy (Secord, 1958), to wchodzą tu w grę pewne istotne wypaczenia. Secord wymienia ich pięć:
– 1. Rozciągnięcie w czasie. Przyjmuje się, że wyraz twarzy, który występuje na migawkowym zdjęciu, jest charakterystyczny dla danej osoby. Tak więc zakłada się, że osoba, która śmiała się w chwili, gdy ją fotografowano, ma w ogóle pogodne usposobienie.
– 2. Generalizacja z osoby znaczącej (wcześniej mu znanej, i odgrywającej jakąś rolę w jego życiu). Jeśli zdjęcie przypomina patrzącemu jakąś znaczącą dlań osobę z jego otoczenia (nawet jeśli nie zdaje on sobie sprawy z tego podobieństwa), prawdopodobnie przypisze on osobie sfotografowanej cechy wcześniej mu znanej osoby.
– 3. Kategoryzacja. Jest to tendencja, aby wybrać jakąś jedną cechę (na przykład fakt, że osoba fotografowana jest Murzynem) i zaliczyć na jej podstawie daną osobę do jakiejś kategorii: zakłada się, że wszystkie osoby należące do tej kategorii mają szereg określonych cech. Tendencja ta, jak zobaczymy później, określona jest także jako posługiwanie się stereotypami.
– 4. Wnioskowanie funkcjonalne. Określiwszy jakąś właściwość (np. wiek), wyprowadza się pewne wnioski na podstawie żnajomości cech, jakie zwykle wiążą się z tą właściwością. Jest to trochę podobne do kategoryzacji, lecz „szufladkowanie” osób nie jest tu może tak ostre.
– 5. Generalizacja metaforyczna. Rysy twarzy mogą sugerować, że dana osoba posiada pewne rysy charakteru, np. rysy grubo ciosane kojarzą się zwykle z szorstkością lub surowością, a rysy subtelne – z delikatnością i wrażliwością – generalizacja, która może wykraczać poza rzeczywistą korelację.
Leave a reply