Noworodek nie odróżnia siebie od rzeczy zewnętrznych. Postrzeganie samego siebie jest osiągnięciem, do którego dochodzi się dzięki wzrastaniu i doświadczeniu. W swoim czasie dziecko uczy się, że jego palce są związane z jego ciałem, a ubranie nie jest z nim związane. Uczy się, że istnieją inni ludzie, którzy traktują je w specjalny sposób i na których może oddziaływać. Uczy się spoglądać na siebie z pewnego dystansu, by zobaczyć swoje zachowanie w stosunku do innych. W wyniku tego powstaje złożona świadomość siebie. Warto wspomnieć o czterech aspektach tej samoświadomości.

Postrzeganie swego „ja” jako działającego podmiotu. Czujemy się odpowiedzialni za swoje czyny, chlubimy się swymi osiągnięciami i wstydzimy się swych niepowodzeń. To poczucie odpowiedzialności implikuje istnienie kogoś aktywnego, kto robi różne rzeczy: „działacza’’ będącego źródłem tej działalności. Ponieważ jesteśmy skłonni do myślenia przede wszystkim w kategoriach konkretnych, często utożsamiamy ten czynnik z naszym ciałem. Ciało ma swój udział w samoświadomości, ponieważ jest wrażliwe (cierpienia ciała są moimi cierpieniami) i ponieważ ma zdolność wykonywania różnych rzeczy (to ja rąbię drzewo). Niebezpieczeństwa, grożące memu ciału, grożą i mnie, lecz ja i moje ciało nie są jednym i tym samym. W pewnym sensie ciało należy do mnie i ja jako podmiot działający posługuję się nim. Wrażenie wysiłku, poczucie, że muszę zmuszać swoje ciało do wykonania tego, czego chcę, daje subiektywną podstawę do rozróżnień pomiędzy moim ciałem a mną. Jednym ze źródeł samoświadomości jest zatem, jak w panowaniu nad ciałem, odczuwanie „ja” jako czegoś, co odbiera wrażenia i rządzi sprawami ciała.

Postrzeganie własnego „ja” jako pewnej ciągłości. Dla obserwatora zewnętrznego ciągłość istnienia organizmu wystarczy, aby Jan był dla niego dzisiaj tą samą osobą, którą był wczoraj, lecz dla samego Jana jego tożsamość jest utrzymywana przez ciągłość, jego wspomnień – pochodzących z jego osobistej przeszłości. Rozszczepione osobowości (jak w przypadku Białej Ewy) utrzymują się tylko dzięki temu, że niektóre wspomnienia są niedostępne.

Leave a reply

You may use these HTML tags and attributes: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>