Efekt wzbudzania strachu

Z apelowaniem do strachu często spotykamy się w oddziaływaniach perswazyjnych, takich jak odczyty o zdrowiu, rekolekcje religijne lub kampanie polityczne. Jak skuteczne są takie apele? W pewnym eksperymencie, w którym brali udział wszyscy uczniowie jednej z wyższych klas pewnej szkoły średniej w stanie Connecticut, posłużono się odczytem o higienie zębów ilustrowanym przeźroczami. Wygłoszono go w kilku wersjach, przy czym w różnym stopniu odwoływano się do strachu (Janis i Feshbach, 1953).

Rezultaty wykazały, że odczyty te istotnie wzbudzały strach, jednakże zmiany w stosowaniu się do zaleoanych praktyk higienicznych były odwrotnie proporcjonalne do stopnia odwoływania się do strachu (tabl. 20-3).

Mówca o wysokim prestiżu spowodował większe natychmiastowe zmiany w opiniach niż dwaj pozostali, jednakże po trzech tygodniach rezultaty były całkiem inne. Co się tyczy „neutralnego” źródła informacji, jego wpływ po trzech tygodniach został wydedukowany na podstawie sprawozdania. (Źródło: Kelman i Hovland, 1953).

Z eksperymentu tego wypływa wniosek, że apel nie wzbudzający strachu łatwiej może skłonić do podporządkowania się niż apel przerażający, przynajmniej wtedy, gdy groźby nie zostały złagodzone przez sformułowania uspokajające zawarte w tych wypowiedziach. Jeśli brak u których wystąpiła zmiana w kierunku zastosowania się do zaleceń minus liczba osób» u których wystąpiła zmiana w kierunku przeciwnym. Dla różnicy pomiędzy rezultatami minimalnego i silnego odwoływania się do strachu P – ,03 dla różnicy pomiędzy rezultatami minimalnego odwoływania się do strachu i wykładu kontrolnego P jest mniejsze niż ,0!. Dla innych różnic P jest większe niż 05. tego złagodzenia, w słuchaczach powstaje motywacja do ignorowania lub bagatelizowania wagi tych gróźb. Interpretacja ta tłumaczy uzyskane rezultaty mechanizmem wyparcia (s. 763).

Wystarczą te trzy przykłady (argumentacja jedno- lub obustronna, wiarygodność źródła informacji, efekt wzbudzania strachu), aby wykazać możliwości tkwiące w laboratoryjnych badaniach nad wpływem informacji na opinię.