Blog Archives

Na przykład, przy ustalaniu pozycji na skali dla 12 pytań dotyczących postaw wobec armii, pytanie, na które najłatwiej dawano przychylną odpowiedz i któremu zatem przypadło krańcowe miejsce w skali, wyrażające postawę, przychylną w najmniejszym stopniu, brzmiało: „Ogólnie biorąc, w jakim stopniu wojsko dba o to, by ci było dobrze?” (podano tu szereg możliwych odpowiedzi do zaznaczenia).

Fakt, że ktoś należy do jakiejś grupy, skłania go, aby również i innych zaliczać do jakichś grup – mimo że ci „inni” mogą mieć poglądy całkiem odmienne niż grupa, do której się ich zalicza. Pewien rodzaj arbitralnego podziału na grupy prowadzi do posługiwania się stereotypami (stereotyping), polegającego na tym, że ludzie przypisują jednostce cechy, które uważają za typowe dla grupy, do której tę jednostkę zaliczają.

Wielu badaczy, wśród nich ci, którzy przeprowadzili eksperyment opisany powyżej, posługiwało się metodą Thurstone’a (Thurstone i Chave, 1929). Thurstone konstruował swe skale postaw w ten sposób, że najpierw gromadził wielką liczbę twierdzeń, dotyczących pewnego tematu: niektóre z nich były dość przychylne łub raczej nieprzychylne, inne zaś bardzo przychylne lub bardzo nieprzychylne. Stu lub więcej sędziów sortowało twierdzenia na szereg kupek, wyrażając w ten sposób swą ocenę stopnia przychylności lub nieprzychylności tych twierdzeń. Na przykład sędzia, niezależnie od swojej osobistej postawy wobec związków zawodowych, mógłby uznać następujące twierdzenie za skrajnie przychylne wobec związków zawodowych: „Wszyscy robotnicy w przemyśle powinni należeć do związków”. Natomiast następujące twierdzenie sklasyfikowałby jako nieprzychylne: ,,Związki zawodowe powinny być zakazane przez prawo”. Więcej kłopotu mógłby mieć z ocenieniem takich twierdzeń, jak: ..Przywódcy związkowi nie reprezentują szarych członków związku”, lub „Robotnicy mają prawo organizować się. lecz zakłady zamknięte, w których wszyscy robotnicy muszą należeć do związku, powinny być zabronione”. Badania wykazały jednak, że sędziowie, którzy różnili się bardzo pod względem swych własnych postaw, zgadzali się całkiem dobrze w swych ocenach stopnia przychylności lub nieprzychylności poszczególnych twierdzeń (Hinckley, 1932). Następny etap metody Thurstone’a polega na konstruowaniu skali, mającej służyć jako test, za pomocą dobierania takich twierdzeń, co do których sędziowie są w zasadzie zgodni. Twierdzenia te, od przychylnych do nieprzychylnych, będą rozmieszczone w dość równych odstępach wzdłuż skali przychylności. Każde twierdzenie oznacza się liczbą, wskazującą jego pozycję na skali. Przy stosowaniu tej skali badany zaznacza, z którymi twierdzeniami może się zgodzić. Wynik badania stanowi przeciętna pozycji na skali tych twierdzeń, z którymi badany się zgodził.

Chociaż telewizja względnie niedawno wstąpiła na arenę dziejową, po II wojnie światowej bardzo się rozpowszechniła i obecnie stanowi jeden z głównych kanałów docierania do masowego odbiorcy. Dobitnym przykładem jej wpływu były dyskusje między Kennedy’m a Nixonem w czasie wyborów w 1960 r.

Teorie dynamiki osobowości starają się rozpatrywać aktualne przejawy rezultatów rozwoju, zwracając należytą uwagę na różne aspekty rozwoju, uznając wielorakość wymagań stawianych jednostce oraz uwzględniając fakt, że osobowość ujawnia się w interakcjach między ludźmi. Stosunek między teorią rozwojową a teorią dynamiki osobowości można przedstawić tak, jak to zrobiono na ryc. 17-4. Środkowa jego część przedstawia te teorie, a część zewnętrzna (białe prostokąty oraz ich połączenia) – różne rodzaje danych, których one wymagają. Teorie rozwojowe kładą nacisk na wpływ wczesnego okresu życia na lata późniejsze, zakładając istnienie zasadniczej ciągłości modyfikowanej niewątpliwie przez dojrzewanie i uczenie się. Tę ciągłość rozwojową można badać technikami korelacyjnymi, w których ustala się związek pomiędzy wczesnymi oddziaływaniami (takimi jak karmienie, trening czystości, rywalizacja między rodzeństwem, metody wychowawcze stosowane w rodzinie), a późniejszym zachowaniem, czy to w zwyczajnym środowisku (jak to wskazuje zależność (a) pomiędzy karmieniem a zachowaniem w wieku dojrzałym), czy też w specjalnych sytuacjach testowych (co pokazano na przykładzie zależności (b) między jednym ocena osobowości dorosłego z kształtujących osobowość wpływów a wynikami w później stosowanej próbie). Aby wyjaśnić takie zależności, przebieg rozwoju ustala się w drodze wnioskowania. Oto dlaczego nazywamy tę teorię teorią rozwojową.

– 1 Teoria cech jest podejściem bezpośrednim, nadającym się dobrze do eksperymentowania. Jeśli idzie o punkt wyjścia, nie ma chyba innej alternatywy. Nawet współczesne teorie typów rozpoczynają od oceny cech. Stąd też metody oceny cech są uzasadnione i zasługują na dodatkowe staranne zbadanie.

Ze względu na doznany uprzednio konflikt, szczur waha się zbliżyć do celu w pierwotnie stosowanym labiryncie: im mniej podobny labirynt, tym słabszy konflikt. (Źródło: Miller i Kraełing, 1952).

Przemieszczoną agresję można zademonstrować eksperymentalnie. Jednego szczura uczy się napadać na innego, nagradzając taką agresję. W kracie, na której stoi, stopniowo narasta prąd elektryczny. Gdy na- pada na innego szczura, wyłącza się prąd i szczur unika wstrząsu. W ten sposób nagradza się zachowanie agresywne. Gdy nie ma innego szczura, drażniony prądem elektrycznym szczur zwraca swe agresywne zachowanie przeciwko ,,niewinnemu obserwatorowi”, gumowej lalce, na którą poprzednio nie zwracał uwagi (ryc. 18-5). W ten sposób agresja zostaje przeniesiona z niedostępnego przedmiotu na dostępny (Miller, 1948a).

Przyjęto, że bez testu 30% zatrudnionych okazałoby się na poEiorrue. Gdyby z doświadczenia wynikało, że inny procent zatrudnionych bez badań testowych osiąga powodzenie, trzeba by było sporządzić inną tablicę.